Jak założyć organizację pozarządową

Sposób założenia tzw. trzeciego sektora zależy od typu wybranej organizacji pozarządowej. Najpopularniejszymi rodzajami organizacji pozarządowych są fundacje i stowarzyszenia. Założenie stowarzyszenia jest dużo łatwiejsze z formalnego punktu widzenia niż powołanie do życia fundacji. Nie potrzeba niezbędnego w przypadku fundacji kapitału (majątku), lecz 15 osób, które zrzeszają się, by wspólnie realizować swoje pasje i cele. Obie te formy prawne wymagają zarejestrowania ich w KRS (Krajowym Rejestrze Sądowym), uchwalenia statutu, nabycia numerów: NIP i REGON oraz założenia konta bankowego.

Założenie stowarzyszenia wymaga zorganizowania zebrania założycielskiego z udziałem co najmniej 15 osób, które będą stanowić członków założycieli stowarzyszenia. Na tym zebraniu podejmowane są uchwały dotyczące powołania tejże organizacji pozarządowej, wyboru komitetu założycielskiego i uchwalenia statutu. Podczas niego mogą również zostać wybrane: zarząd oraz komisja rewizyjna. W następnej kolejności komitet założycielski składa wniosek wraz z wymaganymi załącznikami o rejestrację wybranej formy prawnej do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Stowarzyszenie otrzymuje osobowość prawną po wpisaniu go do KRS. Na końcu należy uzyskać numer REGON oraz NIP, a także założyć konto bankowe.

Członkiem stowarzyszenia może zostać obywatel RP, który nie został pozbawiony praw publicznych i posiada pełną zdolność czynności prawnych. Małoletni w wielu 16-18 lat również może należeć do tej formy prawnej, a także korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego. Osoby poniżej 16 roku życia za zgodą rodziców także mogą zostać członkami stowarzyszenia, jednak bez jakichkolwiek praw wyborczych (za wyjątkiem organizacji pozarządowej zrzeszającej wyłącznie małoletnich). Cudzoziemcy zameldowani na terytorium RP mogą tworzyć stowarzyszenia na tych samych zasadach co obywatele polscy.

Aby powstała fundacja, potrzebna jest wola fundatora, którą wyraża się w tzw. akcie fundacyjnym (cel fundacji). Fundator, będący osobą fizyczną lub prawną, przeznacza określony przez siebie majątek na społecznie użyteczny cel (tzw. fundusz założycielski składający się np. z papierów wartościowych, nieruchomości czy pieniędzy). Fundacja może być gospodarczo lub społecznie użyteczna bądź zgodna z podstawowymi interesami RP i dotyczyć np. ochrony zdrowia czy środowiska, kultury i sztuki. W praktyce ten rodzaj organizacji pozarządowej może realizować dowolne cele charytatywne bądź społeczne albo gospodarczo użyteczne, lecz muszą one mieć charakter publiczny. Fundację tworzy się dla dobra ogółu, nie zaś wybranej jednostki.

Zanim dojdzie do założenia fundacji fundator musi określić wysokość funduszu założycielskiego, ustanowić akt fundacyjny, opracować statut (dokument określający organizację oraz sposób działania fundacji) i zarejestrować ten rodzaj formy prawnej w Krajowym Rejestrze Sądowym. Po zarejestrowaniu fundacji rola fundatora kończy się i działania fundacji, a także odpowiedzialność za majątek przejmuje zarząd. Następnie należy wyrobić danej organizacji pozarządowej numery: REGON i NIP oraz założyć konto w banku.